Cam sành Bố Hạ trồng ở Bố Hạ, huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang. Cam sành Bố Hạ hợp với đất phù sa cổ, khí hậu mát ẩm. Hiện nay vùng cam này đã bị xoá sổ do bệnh vàng lá greening. Cam sành Hà Giang-Tuyên Quang-Yên Bái: là vùng cam chủ yếu của các tỉnh phía Bắc Việt Nam, năng suất cao; quả được thu hoạch vào vào dịp Tết. Trộn đều số phân và lượng đất trên với nhau. Tiếp đó trải lớp đất dưới xuống hố, rồi cho hỗn hợp phân và đất vào hố. Sau đó, trộn 0,5 - 1kg vôi bột rải lên mặt hố rồi lấp lại bằng một lớp đất mỏng, nên bơm nước vào đầy hố. Sau 10 - 15 ngày thì bón thuốc sâu bột vào hố, trộn đều. Khoảng 15 ngày sau có thể tiến hành trồng cam sành được. GĐ Sở NN&PTNT tỉnh Hậu Giang Nguyễn Văn Đồng nói, sẽ có các biện pháp quyết liệt để bà con không chuyển đất lúa trong quy hoạch sang trồng cam, đồng thời thúc đẩy tìm đầu ra ổn định cho trái cam. Nhưng biện pháp cụ thể như thế nào đến giờ chưa biết được. Trung Tính-Gia Thọ Theo Báo giấy Quả cam sành rất dễ nhận ra nhờ lớp vỏ dày, sần sùi giống bề mặt mảnh sành, và thường có màu lục nhạt (khi chín có sắc cam), các múi thịt có màu cam. II. Kỹ thuật trồng và chăm sóc. Bón phân cho cam sành: Hơn 1.400ha cam tại tỉnh Hà Giang đồng loạt bị bệnh vàng lá, khô đầu cành, cây sinh trưởng phát triển kém | Hotline: 0983.970.780 Thời sự Vay Tiền Online Chuyển Khoản Ngay. Tóm tắt nội dungGiới thiệu cây cam sànhCách chọn giống cam sànhThời vụ và mật độ trồng cam sànhYêu cầu của đất và khí hậu trồng cam sànhKỹ thuật trồng cam sànhKỹ thuật chăm sóc cam sànhKỹ thuật bón phân cho cam sànhXử lý sâu bệnh cho cây cam sànhThu hoạch và bảo quản cam sành Bài viết hướng dẫn kỹ thuật trồng cam sành, cách chăm sóc cây cam sành cho năng suất cao. Mời bà con cùng theo dõi. Bài viết này nằm trong chuyên mục cách trồng các loại cây có múi, hy vọng có thể đem đến cho bà con những kiến thức hữu ích Cây cam sành Giới thiệu cây cam sành Cam sành trái dạng tròn dẹp, vỏ màu xanh đậm, cơm vàng sậm nhiêu nước, vị ngọt thanh, trọng lượng trung bình 275g/ trái. Giá bán trên thị trường những năm gần đây khoảng đ/kg. Cây cam sành ghép ra trái sau 1,5 năm trồng. Chu kỳ khai thác lên đến 15 năm. Cùng với kỹ thuật xử lý ra quả trái vụ, cây cam sành đã giúp không ít hộ gia đình nâng cao thu nhập, làm giàu nhanh chóng Cách chọn giống cam sành Cây giống cam sành có 2 loại, loại chiết cành và loại ghép. Loại chết cành cây sẽ mau ra trái nhưng tuổi thọ kém, bộ rễ yếu. Cây ghép khỏe mạnh hơn, tuổi thọ lâu, bộ rễ phát triển khỏe mạnh hơn. Cần chọn những cây giống cam sành chuẩn giống, sạch bệnh, khỏe mạnh tại những vườn ươm cây giống uy tín. Đường kính thân cây cách vị trí ghép 3cm lớn hơn 0,5cm, chiều cao trên 30cm đối với cây ghép, với cây chiết đường kính thân lớn hơn 0,8-1cm. Cành lá khỏe mạnh, xanh tốt, không có dấu hiệu nhiễm sâu bệnh Cây giống cam sành đạt yêu cầu Thời vụ và mật độ trồng cam sành Thời điểm trồng cam sành thích hợp nhất là vào cuối mùa khô đầu mùa mưa Tháng 4,5 DL hoặc trồng vào cuối mùa mưa nếu có điều kiện tưới nước Tháng 9-10 DL Mật độ trồng Tùy theo vị trí khu đất trồng, chất lượng đất, khí hậu, thời tiết… có thể trồng 4 x 5m, 4 x 4m hoặc 3 x 4m Yêu cầu của đất và khí hậu trồng cam sành Cam sành có thể trồng trên nhiều loại đất, nhiều kiểu khí hậu khác nhau, từ vùng trũng đến cao nguyên, trung du. Đất thịt pha, tầng canh tác 0,5 – 1m, pH của đất từ – lượng mưa 1000 – 2000mm/ năm phân bổ đều trong năm Nếu trồng ở vùng trũng cần đắp mô, đào mương. Trồng ở vùng cao phải đào hố đánh bồn. Tiện cho việc tưới nước và giữ ẩm vào mùa khô Kỹ thuật trồng cam sành Chuẩn bị hố trồng trước 1 tháng, hố có kích thước 60 x 60 x 60 cm, bón mỗi hố 30 – 40kg phân chuồng hoai mục + 0,3 – 0,5 kg lân + 0,1 – 0,2 kg kali + 0,5 – 1kg vôi bột. Nên trộn thêm cách thuốc chống mối như Furadan, Basudin. Trộn đều các thành phần chung với đất rồi lấp hố, tưới đẫm nước Khi trồng dùng cuốc đào một lỗ lớn hơn bầu một chút ở giữa hố, đặt bầu cây vào, dùng chân nén nhẹ đất xung quanh gốc, cắm cọc để cố định cây, tránh gió lay động rễ, cây dễ chết. Nếu trồng mùa khô, sau khi trồng cần phủ gốc bằng rơm rạ, cỏ khô để giữ ẩm. Sau khi trồng tưới nước ngay, sau đó 3-5 ngày tiếp tục tưới nước, giữ ẩm cho cây trong thời gian 1 tháng đầu tiên để cây mau chóng đâm rễ mới Cây còn nhỏ chưa giao tán có thể trồng xen các loại cây đậu đỗ để hạn chế cỏ dại và tăng thêm đạm hữu cơ cho đất Kỹ thuật chăm sóc cam sành Tưới nước Cần cung cấp đủ nước cho cây trong mùa khô, lúc trái đang lớn và lúc trái sắp chín Làm cỏ Để hạn chế cỏ dại, nên phủ gốc bằng rơm rạ, cỏ khô, rác mùn, cây phân xanh… xới phá váng sau những cơn mưa lớn. Làm cỏ vụ xuân tháng 1-2 và vụ thu tháng 8-9, xới sạch toàn bộ diện tích một lần/vụ; một năm xới gốc 2-3 lần. Cắt tỉa cành tạo tán Sau khi trồng theo dõi cắt bỏ các cành vượt, chồi mọc ra từ gốc ghép. Khoảng 1-2 tháng khi cây đã bắt đầu bắt rễ đâm chồi, tiến hành hãm ngọn ở chiều ca 70cm. Giữ lại 7-10 chồi khỏe mạnh, phân bổ đều kiểu ngôi sao quanh gốc, tránh hiện tượng che khuất ánh sáng lẫn nhau. Ở giai đoạn cây trưởng thành, thường xuyên cắt bỏ các cành già cỗi, sâu bệnh, cành bị gẫy đổ. Trồng cây chắn gió Việc trồng cây chắn gió giúp giảm sự bốc hơi nước, hạn chế gãy cành, rụng quả do co xát. Hàng cây chắn gió cần trồng vuông góc với hướng gió chính trong năm, trồng cách hàng cam sành ít nhất 5m để hạn chế cạnh tranh dinh dưỡng. Những loại cây chắn gió phù hợp là keo tai tượng, keo lá tràm, keo dậu, muồng đen,… Cây cam sành Kỹ thuật bón phân cho cam sành Năm đầu tiên Sau một tháng cây hồi thì tiến hành bón thúc bằng phân đạm pha loãng 1%, cứ 15-20 ngày tưới 1 lần Giai đoạn kiến thiết năm thứ 2, thứ 3 Lượng phân mỗi năm cho 1 cây 10kg phân chuồng phân hữu cơ vi sinh + 100g urê + 300g supe lân + 100g kali chia thành 4 lần bón. + Lần 1 Tháng 9-11 100% phân hữu cơ + 100% supe lân + Lần 2 Tháng 1-3 40% urê + 40% kali + Lần 3 Tháng 5 30% urê + 30% kali + Lần 4 Tháng 7-8 30% urê + 30% kali Giai đoạn kinh doanh năm thứ 3 trở đi tiếp tục giữ tỷ lệ bón và số lần bón như trên, nhưng tăng lượng phân cả năm cho mỗi cây lên như sau 30kg phân hữu cơ + 500g supe lân + 500g urê + 500g kali Phân bón lá vi lượng phun vào các tháng 3, 5, 6, 8 theo liều lượng khuyến cáo trên bao bì sản phẩm Khi bón phân hữu cơ và lân, tiến hành đánh rãnh cách gốc 25 – 30cm, Chặt đứt rễ xung quanh, phơi gốc 10-15 ngày cho cây cằn, lá vàng hơi héo sau đó bón phần vào rãnh và lấp đất lại. Nên chặt rễ bằng dụng cụ sắc tránh làm xơ rễ, dập rễ. Các loại phân urê và kali bón theo tán cây, khi bón cần lấp nhẹ phân tránh bị bốc hơi Xử lý sâu bệnh cho cây cam sành Tương tự các giống cây có múi bưởi da xanh, chanh không hạt, quýt đường… cam sành cũng thường bị các loại sâu bệnh sau Sâu vẽ bùa xuất hiện từ tháng 4 – tháng 10 sử dụng thuốc phun Wofatox 0,1 – 0,2% hoặc BI58 0,2% xen kẽ với sunfat nicôtin 0,2%. Sâu nhớt xuất hiện từ tháng 2 – 4 bạn nên Phun Wofatox 0,2% hoặc DDT sữa 25% trước và sau khi nở hoa. Nhện đỏ có mặt vào mùa Đông và Xuân nên Phun Wofatox 0,1 – 0,2%; hoặc phun Kentan 0,1%. Nhện trắng phòng bằng cách Vệ sinh vườn mùa Đông, phun Wofatox 0,1 – 0,2%; BI 580,1%; Kentan 0,1%. Sâu đục cành xuất hiện từ tháng 5 – 6 phòng trừ bằng cách diệt sâu trưởng thành Dùng vợt bắt, dùng Wolfatox 0,1% quấn chặt thân cây và cành to. Trừ sâu non Cắt cành héo, dùng kẽm luồn vào cành to, hoặc dùng ống tiêm bơm Wofatox hoặc BI58 0,5 – 1% vào đường hầm của sâu non. Sâu đục thân tháng 5 – 6 Bắt sâu trưởng thành, dùng móc thép giết sâu non hoặc tiêm Wofatox 1% vào các lỗ có phân mới đùn ra; Sau mùa thu hoạch quả, quét vôi gốc cây; nơi bị nặng cần quét lưu huỳnh – vôi; dùng bông tẩm 6666% hoặc DDT + dầu quả 11 nhét vào lỗ sâu và bịt kín miệng. Sâu đục gốc tháng 5 – 6 Bắt sâu trưởng thành vào buổi trưa; tiêm, Wofatox 1% vào các lỗ có phân mới đùn ra; Sau mùa thu hoạch quả, quét vôi với gốc cây; nơi bị nặng cần quét lưu huỳnh vôi; dùng bông tẩm 6666% hoặc DDT + dầu quả 11 nhét vào lỗ sâu và bịt kín miệng. Ruồi vàng tháng 5 -11 Phun Wofatox 0,1% hoặc Dipterex 50% 1600. Sâu hại hoa Rắc bột 666 ở gốc quýt; khi đường kính nụ hoa 2 – 3mm phun DDT sữa 25% 1/300 hoặc 666 6%; Cách 7 ngày phun 1 lần. Các loại rệp Ngắt các cành có rệp, phun Wofatox, BI58 hoặc Metinparation 0,1%. Rầy xám rầy chổng cánh Phun Wofatox, BI58, Metinparation 0,1% Bệnh greening Trồng cây sạch bệnh; giảm số lượng côn trùng môi giới trong tự nhiên. Bệnh loét do vi khuẩn Vệ sinh vườn, cắt bỏ cánh, phun Bordeaux 1%, Zineb 0,5-1%. Bệnh sẹo Phun Bordeaux 1%, Zineb 0,5% vào đầu mùa hè. Bệnh muội đen Diệt trừ các loại rệp, rầy hại cam; phun Wofatox 0,1%-0,2%, BI58 0,1%. Bệnh thối nâu Phun Bordeaux 0,1% hoặc oxychlorua đồng 0,3%. Bệnh thâm quả Phun Bordeaux 1% hoặc Zineb 0,5%. Thu hoạch và bảo quản cam sành Thu hoạch khi vỏ quả chuyển từ mầu xanh sang màu vàng khoảng 20-30 diện tích vỏ quả. Cần thu hoạch đúng thời vụ để tạo cho cây phân hóa mầm hoa tốt, thu hái quả vào những ngày râm mát. Kỹ thuật Dùng kéo chuyên dụng cắt cuống quả, thu hái quả nhẹ nhàng tránh tổn thương cơ học. Quả được cho vào thùng hoặc sọt có lót giấy, xốp, vận chuyển về nơi tập kết để phân loại, lau khô vỏ quả và tiến hành xử lý bảo quản. Bảo quản trong hòm gỗ phủ lá chuối khô Quả được thu hái không bị rập nát, có kích cỡ tương đối đồng đều, được rửa sạch bằng nước vôi trong, để khô 5-7 ngày, bôi vôi cuống quả, xếp vào giữa hòm, khoảng cách các quả được chèn bằng lá chuối khô, đậy nắp giữ kín gió. Bảo quản trong túi nilon đục lỗ Quả được thu hái không bị rập nát, có kích cỡ tương đối đồng đều, được rửa sạch bằng nước vôi trong, để khô 5-7 ngày, bôi vôi cuống quả, cho vào túi nilon đục lỗ để nơi thoáng mát. Bà con cần mua cây giống cam sành xin liên hệ Chị Thu 0944 333 855 VƯỜN ƯƠM CÂY GIỐNG TIẾN ĐẠT Chuyên cung cấp cây giống bơ sáp, cà phê vối cao sản, sầu riêng dona, tiêu vĩnh linh và nhiều loại cây giống khác 304/57/1 Nguyễn Lương Bằng, Ma Thuột, Đăk Lăk Vui lòng liên hệ qua điện thoại trước khi đến Tìm kiếm kỹ thuật trồng cam sành, ky thuat trong cay cam, cây cam sành, Ky thuât trông cam, kỹ thuat trồng cây cam sành, Ky thuat trong cham soc cay cam xanh, kỹ thuật trồng và chăm sóc cây cam cho năng suất cao ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN THỊ XUYẾN NGHIÊN CỨU ĐẶC TÍNH ÍT HẠT VÀ MỘT SỐ BIỆN PHÁP KỸ THUẬT NÂNG CAO NĂNG SUẤT, CHẤT LƯỢNG CAM SÀNH HÀ GIANG Ngành Khoa học cây trồng Mã số TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC CÂY TRỒNG Thái Nguyên, năm 2017 Luận án được hoàn thành tại TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN Người hướng dẫn khoa học 1. Nguyễn Quốc Hùng 2. TS. Nguyễn Duy Lam Người phản biện 1 Người phản biện 2 Người phản biện 3 Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Trường Họp tại TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN Vào hồi , ngày tháng năm Có thể tìm hiểu luận án tại - Thư viện Quốc gia - Trung tâm học liệu Đại học Thái Nguyên - Thư viện Trường Đại học Nông Lâm DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 1. Nguyễn Thị Xuyến, Nguyễn Quốc Hùng, Nguyễn Duy Lam 2016, “Kết quả xác định nguyên nhân ít hạt của một số cá thể cam Sành tuyển chọn tại Hà Giang” Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, số tháng 12/2016, tr. 38 – 44. 2. Nguyễn Thị Xuyến, Nguyễn Quốc Hùng, Nguyễn Duy Lam 2017 “Ảnh hưởng của chất điều hoà sinh trưởng GA 3 đến năng suất, chất lượng cam Sành Hà Giang”, Tạp chí Khoa học và Công nghệ, Đại học Thái Nguyên, tập 172, số 12/1, tr 93 - 98. 3. Nguyễn Thị Xuyến, Nguyễn Quốc Hùng, Nguyễn Duy Lam, Dương Thị Nguyên “Đặc điểm của một số cá thể cam Sành ít hạt tuyển chọn tại Hà Giang” Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, số tháng 10/2017, tr. 36 - 42. thể tìm hiểu luận án tại - Thư viện Quốc gia học liệu Đại học Thái Nguyê Thư viện Trường Đại học Nông Lâm - Đm - ĐH Thái Nguyên 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cây ăn quả có múi Citrus là những cây có giá trị dinh dưỡng và cho hiệu quả kinh tế cao, dễ sử dụng và được nhiều người ưa chuộng. Tổng sản lượng quả có múi trên thế giới đạt 88,47 triệu tấn niên vụ 2014/2015. Trong đó, cam chiếm trên 50% tổng sản lượng USDA, 2016. Trong khoảng trên ha cây có múi ở vùng miền núi phía Bắc, Hà Giang chiếm khoảng ha, là một trong những tỉnh có diện tích cây có múi lớn nhất vùng. Cây có múi ở Hà Giang chủ yếu là cam Sành thực chất là một dạng lai tự nhiên giữa cam và quýt Mỹ gọi là quýt King một giống rất nổi tiếng và đã gắn liền với đời sống của bà con nông dân Hà Giang tại ba huyện Bắc Quang, Vị Xuyên và Quang Bình từ rất lâu đời. Hiện nay cam Sành Hà Giang đã có thương hiệu trên thị trường trong nước và được xác định là cây mũi nhọn trong sản xuất nông nghiệp của tỉnh Hà Giang nói chung và ba huyện Bắc Quang, Quang Bình, Vị Xuyên nói riêng. Với đòi hỏi ngày càng cao của thị trường nói chung và người tiêu dùng nói riêng, việc nâng cao năng suất, chất lượng bằng các biện pháp kỹ thuật canh tác đi đôi với các biện pháp chọn lọc cải tiến giống là hết sức quan trọng. Trong những năm qua Hà Giang cũng đã và đang đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học nhằm cải tạo và phát triển cây có múi để chúng thực sự là loại cây ăn quả chủ lực. Trong những nỗ lực đó đã phát hiện và tuyển chọn được một số cây cam Sành rất ít hạt. Đây là nguồn gen, nguồn vật liệu rất quý cho công tác cải tiến giống. Tuy nhiên để phát triển nguồn vật liệu quý này ra sản xuất cần phải nắm rõ nguyên nhân đặc tính ít hạt của chúng để kiểm soát và có các biện pháp kỹ thuật tác động thích hợp nhằm duy trì đặc tính ít hạt và nâng cao năng suất chất lượng quả. Vì những lý do trên chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài “Nghiên cứu đặc tính ít hạt và một số biện pháp kỹ thuật nâng cao năng suất, chất lượng cam Sành Hà Giang”. 2. Mục tiêu - Đánh giá được sơ bộ đặc điểm sinh vật học của các cá thể cam Sành ít hạt có số hạt trung bình nhỏ hơn 6 đã tuyển chọn. - Xác định được nguyên nhân ít hạt của các cá thể cam Sành tuyển chọn. - Đánh giá được tính ổn định của các cây tuyển chọn sau khi ghép cải tạo top – working tại Hà Giang. 2 - Xác định được một số biện pháp kỹ thuật chủ yếu bón phân, sử dụng chất điều hòa sinh trưởng, cắt tỉa nâng cao năng suất, chất lượng cam Sành Hà Giang. 3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài Ý nghĩa khoa học - Kết quả xác định bản chất di truyền ít hạt của các cây cam Sành tuyển chọn sẽ là cơ sở khoa học cho việc chọn tạo giống không hạt và ít hạt ở cây có múi nói chung và Cam Sành nói riêng. - Kết quả nghiên cứu các biện pháp kỹ thuật sẽ là cơ sở khoa học cho việc xây dựng quy trình kỹ thuật thâm canh tăng năng suất, chất lượng cam Sành tại Hà Giang. - Kết quả nghiên cứu của đề tài cũng bổ sung thêm vào nguồn gen cây có múi Việt Nam những dòng vật liệu quý không hạt. - Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ là tài liệu tham khảo có ý nghĩa trong công tác giảng dạy, nghiên cứu về cây ăn quả ở các trường đại học, cao đẳng nông nghiệp. Ý nghĩa thực tiễn - Các dòng cam Sành tuyển chọn rất ít hạt sẽ là những vật liệu quý phục vụ cho công tác nhân giống mở rộng sản xuất, góp phần xây dựng vùng sản xuất cây có múi hàng hóa ở Hà Giang ngày càng năng suất, chất lượng và hiệu quả. - Kết quả nghiên cứu các biện pháp kỹ thuật được áp dụng trong sản xuất cam Sành ở Hà Giang sẽ góp phần nâng cao năng suất chất lượng và hiệu quả kinh tế cao cho người sản xuất, từ đó nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống. - Kết quả nghiên cứu cũng là cơ sở thực tiễn giúp cho công tác quản lý, chỉ đạo sản xuất cam quýt nói chung và cây cam Sành nói riêng đạt hiệu quả hơn trong điều kiện đặc thù của địa phương cũng như các vùng có điều kiện tương tự. 4. Tính mới của luận án - Đánh giá được đặc điểm sinh học của 6 cá thể cam Sành ít hạt có triển vọng được tuyển chọn tại Hà Giang VX1, VX2, VX3, VX4, VX5 và CSKH11 như Đặc điểm hình thái và sinh trưởng tương tự như giống cam Sành đang trồng phổ biến tại Hà Giang; cho năng suất ổn định qua 2 năm theo dõi. Xác định được nguyên nhân ít hạt của các cây cam Sành tuyển chọn là do hiện tượng bất dục đực không hoàn toàn trên cây VX3 và CSKH11; do đặc tính tự bất tương hợp trên các cây VX2, VX4, VX5; do cả 2 nguyên nhân bất dục đực không hoàn toàn và tự bất tương hợp trên cây VX1. Đánh giá được sự ổn định của đặc tính ít hạt, khả năng sinh trưởng, năng suất, chất lượng quả của các cá thể 3 tuyển chọn; xác định được 4 cá thể VX1, VX3, VX5 và CSKH11 có số hạt ổn định sau khi ghép nhỏ hơn 6 hạt/quả. - Đánh giá được ảnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật cơ bản nhằm nâng cao năng suất, chất lượng quả của cam Sành tại Hà Giang Bón phân với lượng 600g/cây theo tỷ lệ NPK là 1-0,75-1 cho năng suất, chất lượng tốt nhất và tye lệ 1-0,5-1 cho hiệu quả kinh tế cao nhất; Phun bổ sung GA3 nồng độ 100ppm thời kì hoa nở rộ có tác dụng làm giảm số hạt trên quả cao nhất, cho năng suất và hiệu quả kinh tế cao nhất; Các biện pháp cắt tỉa áp dụng đều khống chế chiều cao cây, tăng đường kính tán, năng suất quả ít chênh lệch năm đầu và cao hơn đối chứng ở năm thứ 2. Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU Khái quát về cây có múi Nguồn gốc và phân bố Trong các loại cây ăn quả, cùng với cây nho, cây cam quít có lịch sử trồng trọt lâu đời nhất. Có nhiều kết quả nghiên cứu nói về nguồn gốc của cam quýt Bùi Huy Đáp 1967; Haas 1984; Wakana và cs. 1998; Reuther và cs., 1989 ... phần lớn đều thống nhất cam quýt có nguồn gốc ở miền Nam châu Á, trải dài từ Ấn Độ qua Himalaya Trung Quốc xuống vùng quần đảo Philippin, Malaysia, miền Nam Indonecia hoặc kéo đến lục địa Úc. Hiện nay, cam Sành là một trong những cây ăn quả có múi được trồng phổ biến từ Bắc vào Nam nước ta. Sản phẩm cam Sành được gắn với tên địa danh trồng trọt như Cam Sành Bắc Quang Hà Giang, cam Sành Hàm Yên Tuyên Quang ở miền Bắc, ngoài ra còn một số vùng trồng khác nhưng diện tích nhỏ hơn như Yên Bái, Bắc Kạn, Nghệ An, … quả được thu hoạch vào dịp Tết Nguyên Đán và vỏ quả có màu vàng cam. Tại miền Nam, tác giả Nguyễn Minh Châu 2009 cho rằng cam Sành được trồng nhiều ở Tam Bình, Trà Ôn Vĩnh Long; Cái Bè, Châu Thành, Chợ Gạo Tiền Giang; Mỹ Khánh, Ô Môn Cần Thơ, … quả thu hoạch từ tháng 8 đến tháng 12 hàng năm, vỏ quả màu xanh sẫm. Phân loại cây ăn quả có múi Cây có múi Citrus thuộc họ Rutaceae, họ phụ Aurantioideae, tông Citreae, tông phụ Citrineae, gồm 16 loài Tanaka, 1954. Nguồn gốc phân loại và phân bố của cây có múi được nhiều nhà khoa học trên thế giới quan tâm nghiên cứu như Swingle và Reece 1967; Stone, 1994; Hodgson, 1961 ... và cả các nhà khoa học Việt Nam như Lê Khả Kế 1976; Phạm Hoàng Hộ 1972. Cam Sành thuộc chi Cam chanh, có nguồn gốc từ Việt Nam. Cam Sành được gắn nhiều tên khoa học khác nhau như 4 Citrus nobilis; Citrus reticulata hay Citrus sinensis, trên thực tế cam Sành là giống lai tự nhiên C. reticulata x C. sinensis tên tiếng Anh King mandarin. Trong phân loại khoa học, tác giả Hume, 1957 cho rằng, cam Sành thuộc bộ ordo Rutales; họ familia Rutaceae; chi genus Citrus; loài species C. reticulata x maxima. Tình hình sản xuất cây có múi Sản xuất quả có múi trên thế giới chủ yếu tập trung vào 4 chủng loại chính là cam, quýt bao gồm quýt và các dạng lai, bưởi bao gồm bưởi chùm và bưởi thường, chanh bao gồm chanh núm và chanh giấy. Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp Mỹ USDA diện tích cây có múi cho thu hoạch trên thế giới năm 2013 là ha, sản lượng đạt 87,049 triệu tấn. Những năm gần đây sản lượng cây có múi trên thế giới biến động liên tục. Năm 2014 sản lượng là 91,081 triệu tấn nhưng năm 2015 giảm xuống chỉ đạt 88,473 triệu tấn USDA, 2016. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê năm 2016, diện tích cây ăn quả nước ta năm 2015 khoảng 819 nghìn ha, trong đó diện tích trồng cây cam quýt 85,4 ha chiếm hơn 10%. Diện tích trồng cam quýt hàng năm vẫn không ngừng tăng lên và tăng mạnh trong năm 2016, tuy nhiên diện tích cho thu hoạch có hiện tượng giảm đôi chút từ năm 2012 đến năm 2014 và phục hồi vào năm 2015 và 2016. Diện tích cây ăn quả toàn tỉnh Hà Giang năm 2015 là ha, trong đó diện tích cây cam quýt là ha. Cây cam quýt trồng ở Hà Giang chủ yếu là cam Sành, trong đó Bắc Quang, Quang Bình, Vị Xuyên là 3 vùng trồng cam hàng hóa lớn của Hà Giang. Từ năm 2012 đến 2016 diện tích trồng cam, quýt của tỉnh liên tục tăng, tốc độ tăng mạnh nhất là năm 2016 tăng gần 3000 ha so với năm 2015. Đặc tính không hạt ở cây có múi Một số quan điểm về quả không hạt Có rất nhiều quan điểm khác nhau về quả có múi không hạt. Cam quýt thương mại thuờng có rất ít hạt, trung bình ít hơn 2 hoặc 1,5 hạt/quả được xem như không hạt Ortiz, 2002. Theo Zhu và cs. 2008, quả cam quýt có trung bình 2,3 hạt/quả được coi là không hạt. Theo Varoquaux và cs. 2000, quả cam quýt được xem là không hạt khi số hạt nhỏ hơn 5 hạt. Theo quy ước của Bộ Nông nghiệp Mỹ USDA cam được xem là không hạt khi có từ 0 - 6 hạt Purdure University, 2005 . Còn theo Davies và Albrigo 1994 cam thương mại được coi là không hạt khi quả có từ 0 – 8 hạt/quả, ít hạt là từ 9 – 15 hạt/quả. Nguyên nhân không hạt ơ cam quýt Nguyên nhân của việc tạo quả không hạt trong tự nhiên là do hàm lượng auxin nội sinh ở trong bầu noãn cao, cho phép bầu noãn phát triển thành quả mà 5 không cần nguồn auxin trong hạt tạo ra. Tính trạng không hạt được quyết định bởi một số yếu tố di truyền quan trọng sau - Mức bội thể tam bội 3n cây mất khả năng tạo ra các giao tử có sức sống do rối loạn phân bào giảm nhiễm. Do vậy, quả sẽ hoàn toàn không hạt trong mọi trường hợp canh tác Ollitrault và cs., 2000. - Tính trạng bất dục đực hoàn toàn hoặc từng phần - Hiện tượng bất thụ cái từng phần phần lớn tế bào trứng không có sức sống. - Tính trạng tự bất hợp self-incompatibility Hiện tượng trinh sản Parthenocarpy Khả năng cây trồng có thể tạo quả không hạt mà không cần sự thụ tinh của tế bào trứng gọi là trinh sản Parthenocarpy. Những giống cam Navel, quýt Satsuma, chanh Tahiti và một vài giống cây có múi bất dục đực và tự bất hợp thông thường hình thành quả theo con đường này. Cam Sành có khả năng trinh sản, tạo và phát triển quả không cần thụ tinh Nguyễn Bá Phú và Nguyễn Bảo Vệ, 2008. Những nghiên cứu về dinh dưỡng khoáng ở cây có múi Có ít nhất 12 nguyên tố dinh dưỡng quan trọng cần được bón, đó là đạm, lân, kali, magiê, canxi, lưu huỳnh, đồng, kẽm, mangan, bo, sắt và molipden. Nhu cầu đối với từng nguyên tố là khác nhau đối với từng loài và giống, song trong quá trình sinh trưởng và phát triển các nguyên tố này luôn phải được đáp ứng đầy đủ thì cây mới có tuổi thọ bền và cho năng suất, chất lượng tốt. Vai trò của các nguyên tố trên và những tác hại khi thiếu chúng đã được nghiên cứu mô ̣t cách khá cụ thể Vũ Quang Sáng và cs., 2006. Việc bổ sung đầy đủ các nguyên tố trên là rất cần thiết để cây sinh trưởng và phát triển tốt Gosh, 1985. Vai trò của các nguyên tố dinh dưỡng với cây có múi Đạm là thành phần của amino acid, protein nucleic acid, nucleotide, coenzyme, hexoamines, ... Đạm hiện diện trong quá nhiều hợp chất căn bản của thực vật, vì vậy chúng ta thấy rằng sự sinh trưởng của cây bị chậm lại, nếu không cung cấp đủ đạm Phạm Văn Côn, 2005. Lân là nguyên tố dinh dưỡng rất cần cho cây sinh trưởng và phát triển đặcbiệt là giai đoạn phân hóa mầm hoa. Lân có ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng quả, đủ lân lượng axit trong quả giảm, tỷ lệ đường/axit cao, hàm lượng Vitamin C giảm, vỏ quả mỏng, mã đep, lõi quả chặt, màu sắc quả hơi kém nhưng chuyển màu nhanh. Nếu thiếu lân cành, lá sinh trưởng phát triển kém, rụng nhiều, bộ rễ kém phát triển, do đó năng suất, phẩm chất quả giảm. Nhìn chung mức độ cần lân của cây có múi là thấp Vũ Công Hậu, 1996. 6 Kali rất cần cho sự sinh trưởng và phát triển của cam quýt, đặc biệt là thời kỳ ra lộc non và thời kỳ quả phát triển mạnh. Kali ảnh hưởng rõ rệt đến năng suất và phẩm chất quả cam quýt, vì kali tham gia vào quá trình vận chuyển các sản phẩm quang hợp về các cơ quan tích lũy trên cây. Những nghiên cứu về bổ sung dinh dưỡng cho cây có múi trên thế giới Với cây có múi nói riêng và cây trồng nói chung, khi bổ sung dinh dưỡng cho cây có thể dựa vào nhiều căn cứ, tuy nhiên thông thường người ta dựa vào 3 căn cứ chính chẩn đoán dinh dưỡng lá, phân tích đất và dựa vào năng suất. Những nghiên cứu bổ dung dinh dưỡng cho cây có múi ơ trong nước Ở nước ta việc nghiên cứu bổ sung dinh dưỡng cho cây có múi chưa nhiều và không mang tính hệ thống. Các nghiên cứu đa phần mang tính đơn lẻ với mục tiêu ngắn và cụ thể. Tuỳ theo từng loại đất đai, giống, tình hình sinh trưởng của cây mà quyết định số lượng phân bón cho thích hợp. Về cơ bản các loại phân N, P và K cần được cung cấp cho cây đầy đủ, bên cạnh đó phân hữu cơ và các loại vi lượng cũng cần được bổ sung để đạt được năng suất cao. Những nghiên cứu về chất điều hoà sinh trưởng ở cây có múi Vai trò của chất điều hoà sinh trương thực vật phytohormon Phytohormon hormon thực vật là các phân tử tín hiệu truyền tin tồn tại ở hàm lượng rất bé nhỏ, được hình thành tại một nơi nhưng lại gây hiệu ứng sinh học mạnh tại một nơi mô, cơ quan khác cách xa nguồn, do đó nó được vận chuyển trong cây. Trong cơ thể thực vật, phytohormon điều hoà và phối hợp quá trình trao đổi chất, sinh trưởng và phát sinh hình thái thường phụ thuộc vào các tín hiệu hoá học từ một phần này đến một phần khác của cơ thể Nguyễn Như Khanh và Nguyễn Văn Đính, 2011. Ảnh hương của một số chất điều hoà sinh trương đến quá trình hình thành và phát triển quả ơ cây có múi Theo Vũ Văn Vụ và cs., 1999, quá trình sinh trưởng của quả được điều chỉnh bởi các hoocmon nội sinh, sự sinh trưởng của bầu noãn mạnh mẽ khi có số lượng hạt phấn rơi trên núm nhụy càng nhiều, vì hạt phấn là nguồn giàu auxin. Một số nghiên cứu sử dụng chất điều hoà sinh trương nâng cao năng suất, chất lượng quả cây có múi Việc sử dụng các chất điều hoà sinh trưởng ở cây có múi đã mang lại hiệu quả đáng kể trong việc tăng năng suất và cải thiện chất lượng quả. Gibberellin có tác dụng nâng cao sự đậu quả của cây có múi. Tác 7 động nâng cao sự đậu quả có ý nghĩa đã đươc phát hiện ở cả 2 nhóm giống nhiều hạt và không hạt. Đối với giống nhiều hạt, khi phun GA 3 số lượng hạt đều giảm, tuy nhiên cũng phụ thuộc vào giống, ví dụ quýt Dancy thì thành công nhưng với giống Temple lại không có kết quả Lý Văn Tri và cs., 1990; Davies và Albrigo, 1994. Ở nước ta những nghiên cứu sử dụng chất điều hoà sinh trưởng cho cây có múi đặc biệt là trên cây cam chưa nhiều. Các nghiên cứu sử dụng GA3 trên cây có múi đã được nhiều tác giả thử nghiệm trên bưởi Da Xanh, Bưởi Phúc Trạch, Bưởi Diễn, cam Xã Đoài… ở nhiều địa phương. Một số nghiên cứu cho thấy phun GA 3 đã làm tăng khả năng ra hoa đậu quả và làm giảm số hạt trên một số giống cam, bưởi. Tuy nhiên đây mới chỉ là kết quả bước đầu. Nghiên cứu kỹ thuật cắt tỉa và tạo hình cây có múi Cắt tỉa là một trong những biện pháp tác động cơ giới, được áp dụng phổ biến trên các loại cây ăn quả. Sử dụng biện pháp cắt tỉa, cưa đốn là để loại trừ ưu thế ngọn cho các chồi bên phát triển theo hướng có lợi về năng suất và chất lượng quả, đảm bảo cân đối giữa sinh trưởng sinh dưỡng và sinh trưởng sinh thực của cây, hạn chế sâu bệnh hại, nâng cao năng suất, mẫu mã quả, quản lý được kích thước cây Đào Thanh Vân và Ngô Xuân Bình, 2003. Theo Lữ Minh Hùng, 2008. kỹ thuật cắt tỉa cho cây có múi gồm các nội dung chính sau Đốn tỉa tạo hình, đốn tỉa sau thu hoạch, tỉa hoa, tỉa quả và cải tạo cây già yếu. Các kiểu cắt tỉa, tạo h́ nh chính thường áp dụng là cắt theo hình cầu hoặc bán cầu, song hiện nay phần lớn các nước có nghề trồng cây có múi phát triển Mỹ, Úc, Israel, Đài Loan, Trung Quốc,... đã và đang chuyển dần sang kiểu hình chữ Y kiểu khai tâm, hình vại hay kiểu trái tim mở,... thậm chí theo kiểu rẻ quạt để cho thu hoạch bằng máy. Biện pháp cắt tỉa thường phát huy hiệu quả tốt hơn khi nó được thực hiện đồng bộ với các biện pháp kỹ thuật khác như bón phân, tưới nước, phòng trừ sâu bệnh,... Chương 2 NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Vật liệu nghiên cứu - Giống cam Sành đang được trồng đại trà ở huyện Bắc Quang và Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang; - Các cây cam Sành có số hạt nhỏ hơn 6 được tuyển chọn từ giống cam Sành Hà Giang. Thời gian và địa điểm nghiên cứu - Thời gian tiến hành từ năm 2014 đến năm 2017. - Địa điểm nghiên cứu Tại các xã trồng cam tập trung nhiều của huyện Bắc Quang, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang; Trạm giống Hùng An thuộc Trung tâm giống cây trồng Đạo Đức, tỉnh Hà Giang. 8 Nội dung nghiên cứu Nội dung 1 Điều tra, tuyển chọn, đánh giá một số đặc điểm nông sinh học của các cây cam Sành ít hạt tuyển chọn tại Hà Giang - Điều tra, tuyển chọn giống cam Sành ít hạt ở vùng trồng cam Sành tập trung tại Hà Giang. - Đánh giá đặc điểm hình thái, sinh trưởng, phát triển của các cây đã tuyển chọn. - Đánh giá đặc điểm năng suất, chất lượng quả của các cây đã tuyển chọn. Nội dung 2 Nghiên cứu, xác định nguyên nhân của đặc tính ít hạt của các cá thể cam Sành đã tuyển chọn - Nguyên nhân do bất dục đực. - Nguyên nhân do bất dục cái. - Nguyên nhân do đa bội hoàn chỉnh lẻ. - Nguyên nhân do tự bất tương hợp. Nội dung 3 Đánh giá tính ổn định của một số cá thể ít hạt đã tuyển chọn - Đánh giá tính ổn định của đặc tính ít hạt ở các cây đã tuyển chọn. - Đánh giá khả năng sinh trưởng và cho năng suất của các cá thể ít hạt đã tuyển chọn. Nội dung 4 Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật nâng cao năng suất, chất lượng quả cam sành Hà Giang - Nghiên cứu ảnh hưởng của các công thức phân bón tới sinh trưởng và phát triển của cam Sành Hà Giang. - Nghiên cứu ảnh hưởng nồng độ và thời điểm phun chất điều hoà sinh trưởng GA3 tới năng suất, chất lượng quả của cam Sành Hà Giang. - Nghiên cứu ảnh hưởng của các công thức cắt tỉa tới sinh trưởng và năng suất cam Sành Hà Giang. Phương pháp nghiên cứu Nội dung 1 Điều tra, tuyển chọn, đánh giá một số đặc điểm nông sinh học của các cây cam Sành ít hạt tuyển chọn tại Hà Giang Điều tra, tuyển chọn một số cây cam sành ít hạt tại Bắc Quang, Hà Giang - Thu thập thông tin từ các cơ quan quản lý nông nghiệp địa phương, các cán bộ kỹ thuật, khuyến nông và Hội làm vườn để nắm bắt thông tin ban đầu về những cây cam sành không hạt hoặc ít hạt số hạt ít hơn 6 từ đó xác định điểm điều tra. - Sử dụng phương pháp điều tra trực tiếp có sự tham gia của người dân PRA xác định các đột biến tự nhiên tạo quả ít hạt hoặc không hạt theo mẫu phiếu điều tra ở phụ lục 6. 9 - Các đột biến có lợi khi phát hiện sẽ được mô tả, đánh giá sơ bộ trong năm đầu tiên phát hiện theo mẫu phiếu điều tra ở phụ lục 5 và đánh dấu theo dõi các năm tiếp theo. Đánh giá đặc điểm hình thái của các cá thể tuyển chọn được theo mô tả của Viện Tài nguyên di truyền thực vật quốc tế - IPGRI Các chỉ tiêu theo dõi bao gồm Đặc điểm thân cành hình dạng tán, góc độ phân cành; Đặc điểm lá; Tỷ lệ các loại hoa; Kích thước các bộ phận hoa; Đặc điểm quả hình dạng, kích thước,vỏ quả, tỷ lệ ăn được ...; Đặc điểm hạt hình dạng, độ lớn, số hạt chắc, số hạt lép… Đánh giá đặc điểm sinh trưởng, phát triển của các cây đã tuyển chọn - Đánh giá tình hình sinh trưởng của những cây đã tuyển chọn - Theo dõi tình hình ra hoa và đậu quả của các cây Thời điểm ra nụ; Giai đoạn nở hoa; Tỷ lệ đậu quả Đánh giá đặc điểm năng suất, chất lượng quả của các cây đã tuyển chọn - Các chỉ tiêu năng suất quả bao gồm - Các chỉ tiêu sinh hoá quả được phân tích trong phòng thí nghiệm của bộ môn Kiểm định chất lượng, viện Nghiên cứu Rau Quả bao gồm Hàm lượng đường, a xít, vitamin C, độ brix, chất khô, ... Nội dung 2 Xác định nguyên nhân ít hạt của các cá thể cam Sành tuyển chọn Xác định nguyên nhân do cây là đa bội hoàn chỉnh lẻ 3x, 5x, 7x, ... bằng máy phân tích đa bội Ploidy Analyzer Sử dụng lá non của cây tuyển chọn lá 7 – 10 ngày tuổi, màu phớt tím hoặc nõn chuối được thu thập để kiểm tra mức bội thể. Quy trình được thực hiện theo hướng dẫn của nhà sản xuất. - Xác định nguyên nhân do bất dục đực thông qua đánh giá khả năng nảy mầm của hạt phấn trong môi trường nhân tạo Thu ngẫu nhiên khoảng 30 hoa/cây vừa nở vào buổi sáng từ 8 10 giờ. Tách và lấy tất cả các bao phấn của hoa, gieo vào môi trường dinh dưỡng MS + 0,4 mg/l BA + 30 mg/l đường; pH = 5,8; - Xác định nguyên nhân do bất dục cái thông qua quan sát số lượng, hình thái và kích thước tiểu noãn Quan sát ở 3 giai đoạn từ nở hoa đến quả non hoa nở, bầu nhuỵ vừa rụng cánh, quả non đường kính 2,5 mm. Đối chứng là cây cam Sành có hạt, với 30 lần lặp lại, mỗi lần 1 hoa hoặc quả non. - Xác định nguyên nhân do tính tự bất tương hợp 10 Trên cây nghiên cứu, chọn ngẫu nhiên khoảng 15 cành hoa. Trên mỗi cành lựa chọn để lại 2 - 3 hoa đơn ở vị trí đầu của mỗi cành. Tiến hành thí nghiệm thụ phấn với các công thức, mỗi công thức thụ phấn 15 hoa + Công thức 1 Tự thụ phấn bắt buộc dùng phấn hoa cùng cây + Công thức 2 Thụ phấn cho cây tuyển chọn bằng phấn của quýt. + Công thức 3 Thụ phấn cho cây tuyển chọn bằng phấn của cam Xã Đoài Các bước tiến hành thí nghiệmThu hạt phấn để thụ phấn; thụ phấn; xử lý mẫu và xác định khả năng nảy mầm của hạt phấn trên nhuỵ bằng kính hiển vi huỳnh quang. Nội dung 3 Đánh giá sự ổn định đặc tính ít hạt của một số cá thể cam Sành tuyển chọn Mỗi cá thể đã tuyển chọn và đánh giá sơ bộ thực hiện thí nghiệm ghép cải tạo top – working trên 5 cây cam Sành 4 tuổi đã cho quả. Mỗi cây ghép 10 mắt theo phương pháp ghép mắt nhỏ có gỗ trên 10 cành bánh tẻ trên cây gốc ghép có đường kính 1 đến 2 cm. Thí nghiệm ghép được thực hiện vào tháng 4 năm 2015 tại Trạm giống xã Hùng An, huyện Bắc Quang thuộc Công ty Giống cây trồng Đạo Đức, tỉnh Hà Giang. * Chỉ tiêu theo dõi Các chỉ tiêu sinh trưởng cành ghép chiều dài cành ghép, khả năng phân cành, số đợt lộc trên cành; Thời gian ra hoa; Tỷ lệ đậu quả và năng suất; Một số chỉ tiêu sinh hoá quả; Số hạt/quả của các cây ghép khảo nghiệm. Nội dung 4 Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật nâng cao năng suất, chất lượng quả cam sành Hà Giang Nghiên cứu ảnh hưởng của các công thức phân bón tới sự sinh trưởng, phát triển của cam Sành Hà Giang. * Bố trí thí nghiệm Thí nghiệm gồm 10 công thức được bố trí theo kiểu khối ngẫu nhiên đầy đủ. Mỗỗi cỗng thức 4 lầần nhắắc lại, mỗỗi lầần nhắắc l ại 1 cầy cam Sành 6 tuổi đang cho thu hoạch quả ổn đ ịnh. Lượng bón nguyên chất Công thức Tỷ lệ N, P, K tính theo N g/cây CT1 1 1 1 400 400 400 CT2 400 1 0,75 1 400 300 400 CT3 1 0,5 1 400 200 400 CT4 1 1 1 500 500 500 CT5 500 1 0,75 1 500 375 500 CT6 1 0,5 1 500 250 500 CT7 600 1 1 1 600 600 600 11 CT8 CT9 1 0,75 1 600 400 600 1 0,5 1 600 300 600 Bón theo cách của người dân 2 kg NPK/cây bón 4 lần CT 10 đc trong năm * Các chỉ tiêu theo dõi Các chỉ tiêu về sinh trưởng phát triển chiều cao cây, đường kính tán, sự ra lộc,..; Các chỉ tiêu năng suất quả; Các chỉ tiêu chất lượng quả; tính hiệu quả kinh tế thông qua lãi thuần và tỷ suất lợi nhuận. Nghiên cứu ảnh hưởng của chất điều hoà sinh trưởng GA 3 tới năng suất, chất lượng cam Sành Hà Giang * Bố trí thí nghiệm Thí nghiệm 2 nhân tố là nồng độ và thời điểm phun GA3. Các nồng độ phun trong thí nghiệm là 60, 80 và 100 ppm. Nồng độ đối chứng là phun nước lã nồng độ 0 ppm. Thời điểm phun trong thí nghiệm bao gồm Phun vào 7 ngày trước khi hoa rộ, khi hoa nở rộ và 7 ngày sau khi hoa nở rộ. * Các chỉ tiêu và phương pháp theo dõi Các chỉ tiêu về tỷ lệ đậu quả; Các chỉ tiêu năng suất, chất lượng quả và tính hiệu quả kinh tế. Nghiên cứu ảnh hưởng của biện pháp kĩ thuật cắt tỉa tới sinh trưởng và năng suất cam Sành * Bố trí thí nghiệm Thí nghiệm bao gồm 3 công thức CT1 Cắt tỉa theo quy trình của Viện nghiên cứu rau quả CT2 Cắt tỉa theo kiểu khai tâm CT3 Để tự nhiên không cắt tỉa * Các chỉ tiêu và phương pháp theo dõi Đo chiều cao cây, đường kính tán 1 năm và 2 năm sau khi áp dụng cắt tỉa; Đếm số lượng lộc trên cây; Theo dõi các chỉ tiêu năng suất quả và kích thước quả như nội dung 4; Xác định các chỉ tiêu sinh hoá quả tương tự như nội dung 1và tính hiệu quả kinh tế. Xử lí số liệu Số liệu của các thí nghiệm ảnh hưởng phân của phân bón và thí nghiệm phun GA3 được xử lí bằng phần mềm SAT các thí nghiệm khác được xử lí thống kê bằng phần mềm IRRISAT Chương 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN Điều tra, tuyển chọn và theo dõi đặc điểm sinh học của các cây cam Sành ít hạt tuyển chọn Điều tra tuyển chọn một số cây cam Sành ít hạt tại Hà Giang Từ kết quả thu thập các nguồn thông tin sơ cấp và thứ cấp, chúng tôi đã chọn lọc được 20 cá thể có số hạt trung bình nhỏ hơn 6. Sau khi tổng hợp kết quả từ mẫu phiều điều tra, một số cây cam Sành tuy có đặc điểm ít hạt nhưng có một số nhược điểm không đáp ứng được yêu cầu của cam Sành thương phẩm điển hình là Tép khô, múi không đều, số 12 lượng quả ít và năng suất thấp như các cây CSKH1, CSKH2, CSKH3, CSKH5, CSKH7, CSKH8, CSKH9, CSKH10, CSKH12, CSKH13, VX6. Các cây còn lại có đặc điểm quả về mặt cảm quan tương tự như cam Sành được trồng đại trà ở địa phương được tiếp tục theo dõi và đánh giá ở các năm tiếp theo. Đặc điểm hình thái của những cây cam Sành tuyển chọn Trong quá trình theo dõi và đánh giá ở các năm tiếp theo 2015, 2016 các cây CSKH4, CSKH6 và VX7 đã được loại trừ vì có số hạt nhiều hơn tiêu chí tuyển chọn. Các cây còn lại gồm VX1, VX2, VX3, VX4, VX5 và CSKH11 tiếp tục được theo dõi đánh giá các đặc điểm sinh học. Bảng Một số chỉ tiêu hình thái của các cây cam Sành tuyển chọn Cây tuyển Tuổi cây Cao cây ĐK tán Đường kính Hình chọn năm cm cm gốc cm dạng tán VX1 6 335 410 7,8 Hình elip VX2 6 341 412 7,3 Hình elip VX3 6 320 432 8,6 Hình elip VX4 8 460 547 10,5 Hình elip VX5 12 436 594 13,6 Hình bán CSKH11 5 216 239 6,4 Hình nấm Các cá thể cam Sành tuyển chọn có một số chỉ tiêu đánh giá đặc điểm thân cành khác nhau rõ rệt. Có sự khác biệt này là do các cá thể được tuyển chọn có tuổi cây, vị trí trồng, mật độ trồng và điều kiện chăm sóc khác nhau Lá cam Sành thuộc loại lá đơn, có eo lá nhỏ, cuống lá và phiến lá ngắn, mép lá có răng cưa và hơi gợn sóng, chóp lá có đỉnh mút và hơi nhọn, lá có màu xanh đậm. Không có sự khác biệt về đặc điểm lá của các cá thể cam Sành tuyển chọn so với đặc điểm lá của giống cam Sành đang trồng phổ biến tại Hà Giang. Hình dạng hoa của 6 cây cam Sành ít hạt đều giống nhau và giống với cây cam Sành có hạt. Trong điều kiện thời tiết năm 2015 và 2016, tỷ lệ hoa dị hình của các cây cam Sành ít hạt tuyển chọn đều khá cao, cao nhất là ở cây CSKH11 32,57%, tiếp đến là các cây VX1 và VX3. Dạng dị hình của hoa ở các cá thể này chủ yếu là hoa có nhuỵ vươn dài hơn nhị hoa và cánh hoa. Một số hoa có nhị bất thường, khi hoa nở không tung phấn. Đây cũng là 3 cá thể khi đánh giá nguyên nhân ít hạt được xác định là do đặc tính bất dục đực không hoàn toàn. 13 Đặc điểm sinh trương, phát triển của các cây cam Sành ít hạt tuyển chọn Đặc điểm sinh trưởng các đợt lộc của các cây cam Sành ít hạt tuyển chọn Các cây theo dõi có đặc điểm ra lộc tương tự nhau và tuân theo quy luật phát sinh các đợt lộc chung của cam Sành. Lộc Xuân ra trong thời gian dài, số lượng nhiều, chiều dài lộc ngắn nhưng số lá lại nhiều nhất trong năm. Lộc Hè có số lượng ít nhưng kích thước lộc lớn hơn các đợt khác. Lộc Thu và lộc Đông có số lượng nhiều hơn lộc hè nhưng kích thước nhỏ hơn và ra rải rác hơn lộc hè. Đặc điểm ra hoa đậu quả của các cây cam Sành tuyển chọn Bảng Thời gian ra hoa của các cây tuyển chọn năm 2015 Cây VX1 VX2 VX3 VX4 VX5 CSKH11 Xuất hiện nụ Hoa bắt đầu nở Hoa nở rộ 12/3 11/3 14/3 13/3 23/3 23/3 21/3 25/3 2/4 2/4 1/4 1/4 11/4 10/4 11/4 13/4 21 20 23 20 11/3 21/3 31/3 10/4 22 14/3 25/3 1/4 14/4 21 Kết thúc Thời gian hoa nở hoa nở ngày CSCH ĐC 12/3 19/3 30/3 6/4 19 Qua theo dõi cho thấy thời kì ra hoa của cá cây cam Sành ít hạt tuyển chọn trùng với thời kì ra hoa của các cây cam Sành đang trồng phổ biến và kéo dài từ 19- 20 ngày. Đặc điểm năng suất, chất lượng quả của các cây cam Sành ít hạt tuyển chọn Tỷ lệ đậu quả và năng suất quả của các cây tuyển chọn Các cây cam Sành ít hạt tuyển chọn có tỷ lệ đậu quả khác nhau không nhiều từ 1,84 đến 2,24% trong đó cây VX3 và CSKH11 có tỷ lệ đậu quả thấp hơn cây đối chứng, các cây còn lại có tỷ lệ đậu quả cao hơn đối chứng. Các cây tuyển chọn có năng suất quả chênh lệch khá nhiều, nguyên nhân chủ yếu do có độ tuổi và kích thước bộ khung tán khác nhau. điểm cơ giới quả các cây tuyển chọn 14 Các cây tuyển chọn đều cần có chung tiêu chí số hạt trung bình trên quả nhỏ hơn hoặc bằng 6. Điểm đáng chú ý là các cây tuyển chọn có tỷ lệ hạt lép rất cao đặc biệt là VX2, VX3 và VX5. Các chỉ tiêu về quả khác của các cây cam Sành tuyển chọn đều tương tự như cây đối chứng. Bảng Một số chỉ tiêu cơ giới quả của các cây cam Sành tuyển chọn Cây tuyển chọn Quả cm Tỷ số Dày vỏ chiều mm cao/ĐK Chiều cao Đường kính VX1 6,07ns 7,57* VX2 6,13 ns * 0,82 3,70 VX3 6,80* 8,13ns 0,84 VX4 6,00ns 7,33* VX5 6,06 ns CSKH11 Số hạt Khối trên Số hạt lượng quả lép hạt quả g hạt Số múi 275* 3,3* 1,2 ns 217 5,7 * 4,5 3,57ns 12,67ns 238ns 2,8* 1,3 0,82 3,80ns 206ns 5,5* 3,8 ns 0,84 4,27 * ns 243 5,6 * 4,2 6,30ns 7,83ns 0,81 4,06* 12,33ns 237ns 5,8* 3,7 CSCH ĐC 6,33 - 7,83 - 0,81 3,86 - 12,33 - - 0,37 0,41 - 0,30 1,21 27,7 - CV % 4,92 5,45 - 5,12 1,70 10,70 - 7,47 7,23 0,80 3,57ns 12,67ns ns 12,33 ns 12,4ns 12,67 ns 220 21,7 - 2,4- Đặc điểm chất lượng quả của các cây tuyển chọn Kết quả phân tích cho thấy các cây cam Sành tuyển chọn có các chỉ tiêu sinh hoá quả tương tự như cây cam Sành có hạt đối chứng. Đánh giá nguyên nhân ít hạt của các cây cam Sành tuyển chọn Đánh giá tính đa bội của các cây cam Sành tuyển chọn Hình ảnh thu được từ máy phân tích đa bội cho thấy các cá thể cam Sành ít hạt tuyển chọn đều có bộ nhiễm sắc thể nhị bội, không có cây cam Sành ít hạt tuyển chọn nào có bộ nhiễm sắc thể đa bội. Điều này chứng tỏ đặc tính ít hạt của các cá thể này không có nguyên nhân do đa bội hoàn chỉnh lẻ. Đánh giá nguyên nhân do bất dục đực Male Sterility Bảng Tỷ lê ̣ nyy mầm của hạt phấn của các cây cam Sành tuyển chọn Hạt phấn nyy Tỷ lê ̣ hạt phấn Mã số cây Tổng hạt phấn mầm nyy mầm % VX1 376 61 16,22 15 VX2 470 167 35,53 VX3 496 72 14,52 VX4 371 161 43,39 VX5 466 271 58,15 CHKH11 1175 136 11,57 CSCH ĐC 1375 1134 82,47 Kết quả tỷ lệ nảy mầm của hạt phấn cho thấy, các cây cam Sành ít hạt tuyển chọn đều có tỷ lệ nảy mầm hạt phấn thấp hơn cây cam sành có hạt đối chứng, trong đó, cây CSKH 11 có tỷ lệ nảy mầm thấp nhất, chỉ đạt 11,57%, tiếp theo là các cây VX3 và VX1. Các cá thể cam Sành tuyển chọn khác đều có tỷ lệ nảy mầm hạt phấn trên 30% nhưng vẫn thấp hơn cây đối chứng khá nhiều và có thể coi các cá thể này là những cây bất dục đực không hoàn toàn. Đánh giá nguyên nhân bất dục cái Female Sterility Kết quả quan sát hình dạng noãn và đo đếm kích thước tiểu noãn ở 3 giai đoạn của hoa cho thấy kích thước tiểu noãn của các cây cam Sành tuyển chọn tương đương nhau và không có sự sai khác so với cây đối chứng. Như vậy, có thể đưa ra nhận xét Không phát hiện thấy hiện tượng bất dục cái ở các cây cam Sành ít hạt tuyển chọn. Đánh giá nguyên nhân do tự bất tương hợp self -incompatibility Tiến hành tự thụ cho các cây và thụ phấn chéo với 2 giống có cùng thời điểm nở hoa là cam Xã Đoài và quýt đỏ Bắc Quang, kết quả quan sát sự nảy mầm của ống phấn trong nhụy sau 7 ngày thụ phấn được trình bày ở bảng Bảng Quan sát sự hiện diện của ống phấn sau thụ phấn 7 ngày STT Công thức thụ phấn VX1 × VX1 1 2 3 VX1 × Cam Xã Đoài VX1 × Quýt đỏ VX2 × VX2 VX2 × Cam Xã Đoài VX2 × Quýt đỏ VX3 × VX3 Kết quả quan sát Hạt phấn có nảy mầm nhưng không có hình ảnh ống phấn ở vòi nhụy và bầu nhụy Có hình ảnh ống phấn ở tất cả các vị trí Ống phấn dừng phát triển tại vòi nhụy Ống phấn dừng phát triển tại vòi nhụy Có hình ảnh ống phấn tại tất cả các vị trí Có hình ảnh ống phấn tại tất cả các vị trí Không có hình ảnh ống phấn tại tất cả các 16 vị trí Có hình ảnh ống phấn tại tất cả các vị trí Có hình ảnh ống phấn tại tất cả các vị trí Hạt phấn có nảy mầm trên núm nhuỵ VX4 × VX4 nhưng không có hình ảnh ống phấn tại vòi nhụy và bầu nhụy VX4 × Cam Xã Đoài Có hình ảnh ống phấn tại tất cả các vị trí VX4 × Quýt đỏ Ống phấn dừng phát triển tại vòi nhụy VX5 × VX5 Ống phấn dừng phát triển tại vòi nhụy VX5 × Cam Xã Đoài Có hình ảnh ống phấn tại tất cả các vị trí VX5 × Quýt đỏ Có hình ảnh ống phấn tại tất cả các vị trí - Có hình ảnh vòi phấn tại bầu noãn CSKH11 × CSKH11 - Không có hình ảnh vòi phấn tại các vị trí CSKH11 × Cam Xã Đoài Có hình ảnh vòi phấn tại bầu noãn CSKH11 × Quýt đỏ Có hình ảnh vòi phấn tại bầu noãn VX3 × Cam Xã Đoài VX3 × Quýt đỏ 4 5 6 Các cây cam Sành tuyển chọn VX1, VX2 và VX4 quan sát thấy hình ảnh hạt phấn nảy mầm trên núm nhuỵ nhưng không có hình ảnh ống phấn tại vòi nhuỵ và bầu nhuỵ, chứng tỏ rằng các cá thể này có đặc tính tự bất tương hợp. Đặc biệt cây cam Sành tuyển chọn VX5 có hình ảnh ống phấn dừng phát triển tại vòi nhuỵ, một số ống phấn có hiện tượng quay đầu ngược với hướng đến noãn, đây là một hiện tượng điển hình thể hiện rõ đặc tính tự bất tương hợp ở cây ăn quả có múi. Có thể đánh giá đặc tính tự bất tương hợp là nguyên nhân chính của đặc tính ít hạt ở các cây cam Sành tuyển chọn VX1, VX2, VX4 và VX5. Nếu trồng trong điều kiện cách ly với nguồn phấn ngoài, các cá thể này có khả năng cho quả không hạt. Đánh giá sự ổn định đặc tính ít hạt của các cây cam sành tuyển chọn Một số đặc điểm sinh trương cây ghép Thí nghiệm ghép cải tạo các mẫu giống tuyển chọn được trên gốc cây cam Sành đang cho quả nhằm đánh giá khả năng duy trì đặc tính ít hạt và tiềm năng nhân giống, mở rộng vào sản xuất của các cá thể cam Sành tuyển chọn. Các cá thể tuyển chọn được ghép trên gốc ghép cùng giống nên đều có tỷ lệ nảy mầm cao và sức sống của mầm ghép tốt. Sau khi ghép 18 tháng, hầu hết các cành ghép đều có 4 đến 6 đợt lộc. Đường kính cành ghép trung bình của các mẫu giống dao động từ 1,32 đến 1,76 cm. Thời điểm 24 tháng sau ghép các tổ hợp ghép đều có đường kính cành ghép và đường kính gốc ghép tăng mạnh so với 6 tháng tr ước. Khả năng ra hoa, đậu quả của các cây ghép ơ vụ thứ 2 17 Sau khi ghép 1 năm, hầu hết các cây ghép đều ra hoa nhưng do sự sinh trưởng của cành ghép chưa ổn định nên tỷ lệ đậu quả rất thấp. Năm thứ 2 tất cả các tổ hợp ghép đều ra hoa và đậu quả khá tốt. Bảng Tỷ lệ đậu quả và năng suất của các cây ghép ở vụ thứ 2 năm 2017 Khối Số quả Tỷ lệ Số hoa Số quả lượng Năng suất Cây ghép khi tắt đậu quả theo dõi ổn định quả TB kg/cây hoa % g VX1 745 73 16 2,15ns 215,2ns 14,5ns ns ns VX2 770 55 15 1,95 209,3 12,9ns * ns VX3 837 76 14 1,67 216,1 12,6ns ns ns VX4 960 80 21 2,18 193,4 13,7ns ns ns VX5 784 85 17 2,17 208,3 15,0ns * ns CSKH11 721 64 13 1,80 206,5 12,8ns CSCHđc 836 75 18 2,15 203,7 14, 0,21 25,3 1,7 CV% 6,34 9,5 7,3 Ghi chú ns Sai khác không có ý nghĩa ở mức độ tin cậy 95%; * Sai khác có ý nghĩa ở mức độ tin cậy 95%; - Đối chứng Các cây cam Sành tuyển chọn sau ghép 2 năm có tỷ lệ đậu quả từ 1,67% - 2,18%. Thấp nhất là cây ghép từ cây VX3 có tỷ lệ đậu quả 1,67%. Khối lượng quả trung bình của các cây ghép khá cao, năng suất quả khá đồng đều từ 12,8 đến 15,0 kg/cây và tương đương với cây cam Sành đối chứng. Sự ổn định đặc tính ít hạt của các cây tuyển chọn sau khi ghép Bảng Số lượng hạt trung bình trên quả của các cây ghép Đơn vị tính hạt/quả Cây tuyển chọn Sau ghép 1 vụ Sau ghép 2 vụ Mã số cây Số Số hạt Số Số hạt Số Số hạt hạt/quả lép hạt/quả lép hạt/quả lép VX1 3,3 1,2 4,5 1,7 3,2 2,1 VX2 5,7 4,5 6,2 3,7 6,8 3,6 Hà Giang hấp dẫn du khách không chỉ bởi cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, nét văn hóa dân tộc đặc sắc mà còn bởi những nét đặc sắc như mật ong bạc hà, chè shan tuyết, bánh giầy, bánh giầy, tam thất, bưởi hồ lô. Trong số những nông sản nổi tiếng của Hà Giang, thì không thể không nhắc đến Cam sành Hà Giang, đặc sản nổi tiếng vùng cao nguyên đá. Tỉnh Hà Giang là một trong những tỉnh có diện tích cam lớn nhất cả nước, được trồng tập trung tại 3 huyện Bắc Quang, Vị Xuyên và Quang Bình. Trong đó, huyện Bắc Quang là nơi sản xuất và kinh doanh cam sành lớn nhất tỉnh Hà Giang. Cam sành Hà Giang có đặc điểm sinh thái nổi bật, cây cao 2-4m, tá lá tròn. Khung tay cành, lá nhỏ, bóng. Tùy theo từng vùng mà xác định mật độ trồng cam khác nhau là 4x4m, 5x5m hoặc 6x6m. Việc cây cam ra hoa, kết trái phụ thuộc vào điều kiện khí hậu của từng vùng. Do điều kiện thời tiết, khí hậu, thổ nhưỡng nên cam sành Hà Giang rất đồng đều và chất lượng rất cao. Các nhà vườn trong khu vực đều tuân thủ kĩ thuật trồng mang đến thương hiệu cam sành Bắc Quang nói riêng; cam sành Hà Giang nói chung nổi tiếng khắp mọi vùng miền trong cả nước. Chính vì thế, khi đến cao nguyên đá bạn nhất định phải thưởng thức hoặc mua về làm quà đặc sản Hà Giang nổi tiếng này. Tại sao cam sành Hà Giang lại nổi tiếng đến vậy?Nét nổi trội của cam sành Hà Giang so với các vùng khácVang danh trên thị trườngChia sẻ Tại sao cam sành Hà Giang lại nổi tiếng đến vậy? Đi dọc dải đất hình chữ S có rất nhiều vùng đất trồng cam sành; nhưng để nói về độ ngon, giá trị dinh dưỡng thì cam sành Hà Giang nổi trội hơn hẳn; trở thành đặc sản vang danh vùng núi phía Bắc. Cam sành Hà Giang trái to tròn, có vỏ sần sùi; màu cam sẫm, trên vỏ có nhiều đốm nâu. Trái cam ruột đỏ, tép cam to, mọng nước, nhiều hạt và cuống lá to. Khi chín trái vàng ươm, ăn vị ngọt khé, dậy mùi thơm. Quả cam có cùi dày nên có thể để 20 ngày cũng không bị hỏng. Mùi vị cam sành không quá chua, ngọt nên được mọi người rất ưa thích. Cam sành có thể ăn trực tiếp hoặc vắt lấy nước, pha chế sinh tố, nước ép,… Cam sành Hà Giang có tỉ lệ dinh dưỡng rất cao, đạt chuẩn orgamic; an toàn, tỷ lệ đường cao, vitamin C, B1, B3, kali, khoáng chất rất có lợi cho sức khỏe. Ăn cam sành thường xuyên sẽ giúp da dẻ hồng hào; ngăn ngừa mụn, tránh được các bệnh cảm cúm thông thường, tốt cho tim mạch,…Với giá trị dinh dưỡng cao có lợi cho sức khỏe cam sành Hà Giang đã được mọi người biết đến; trở thành đặc sản trứ danh của vùng đất địa đầu Tổ quốc này. Nét nổi trội của cam sành Hà Giang so với các vùng khác Trên mảnh đất địa đầu tổ quốc này, địa hình tương đối hiểm trở; khó khăn với 3/4 là đá thì cam sành được mệnh danh là “vàng trong đá” nó hội tụ những gì tinh túy nhất của đất trời; những giọt mồ hôi, công sức của đồng bào nơi đây. Cam sành Hà Giang được xếp vào hàng nông sản đặc sản Việt Nam. Năm 2004 nhãn hiệu “Cam sành Hà Giang” được Cục Sở hữu Trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam xác lập và bảo hộ. Năm 2005, Hà Giang đăng kí bảo hộ Nhãn hiệu Cam sành Hà Giang. Năm 2014 cam sành Hà Giang nằm trong top 10 sản phẩm được người tiêu dùng tin cậy lựa chọn. Cam sành Hà Giang được Hiệp hội Khoa học và Công nghệ lương thực thực phẩm Việt Nam chứng nhận danh hiệu “Món ngon tinh hoa ẩm thực Việt”. Đến năm 2016 giống cam sành Hà Giang đã được đăng kí bảo hộ chỉ dẫn địa lý. Vang danh trên thị trường Cam sành Hà Giang đã từng vang danh trên thị trường; được người tiêu dùng đón nhận. Tuy nhiên, cũng có thời điểm, do thoái hóa; diện tích cam đã bị giảm sút mạnh, ảnh hưởng tới sản lượng; chất lượng của cam Hà Giang. Trước tình hình đó, tỉnh đã xây dựng, thực hiện dự án “Phát triển và nâng cao giá trị sản phẩm cam; quýt tỉnh Hà Giang đến năm 2020”. Đồng thời xác định, cây cam là một trong 5 sản phẩm cây con chủ lực; để thực hiện mục tiêu tái cơ cấu nông nghiệp của tỉnh giai đoạn 2016 – 2020. Bên cạnh đó, để hỗ trợ bà con gắn bó với cây và mở rộng sản xuất; địa phương này đã xây dựng và ban hành nhiều chính sách hỗ trợ người nông dân. Song song với đó, công tác xây dựng thương hiệu, quảng bá;giới thiệu sản phẩm không ngừng được đẩy mạnh. Tiêu biểu như hàng loạt hội nghị giới thiệu sản phẩm được tổ chức; quảng bá hình ảnh sản phẩm; xây dựng biển chỉ dẫn vào vườn cam VietGap trên các trục đường, ghi rõ thông tin về diện tích;, sản lượng, địa chỉ liên hệ. Hoạt động xúc tiến thương mại được triển khai thông qua việc liên kết với các doanh nghiệp phân phối sản phẩm tại các siêu thị, chợ đầu mối… Nhờ đó, đến nay, cam sành Hà Giang đã có thương hiệu; có mặt ở hầu khắp các siêu thị lớn như Mart; Metro và sàn giao dịch rau hoa Hà Nội. Chính vì vậy, thương hiệu cam sành Hà Giang được nhiều người biết đến; ngày càng có vị thế cao đối với thị trường trong nước và quốc tế. Nếu có dịp khám phá tour Hà Giang, bạn đừng quên thưởng thức đặc sản nức tiếng này nhé! Nguồn Ngoài màu sắc vàng sẫm, cuống nhỏ, cam sành Bắc Quang Hà Giang còn có mùi thơm rất đặc trưng, quả rắn… Hội thi cam ở huyện Bắc Quang Hà Giang đã thu hút 60 hộ đại diện đến từ nhiều xã đang thực hiện trồng cam sành VietGAP. Ngày 17 và UBND huyện Bắc Quang đã phối hợp với Sở NNPTNT Hà Giang tổ chức “Hội thảo khoa học giải pháp phát triển bền vững cây cam sành giai đoạn 2015 – 2020, Hội thi cam và gặp mặt khách hàng tiêu thụ sản phẩm niên vụ 2014”. Hội thi cam đã thu hút sự tham gia của 60 hộ đang thực hiện trồng cam theo mô hình VietGAP ở các xã như xã Vĩnh Hảo, Việt Hồng, Đông Thành, Vĩnh Phúc… Cuộc thi nhằm tôn vinh những người trồng cam, trong đó đặc biệt chú ý đến tiêu chí “sạch” sạch thuốc BVTV, phân bón hữu cơ sạch, sạch bệnh…, an toàn với người tiêu dùng và chất lượng ngon. Dưới dây là những hình ảnh PV Dân Việt ghi lại tại hội thi và một số cách nhận biết cam sạch, cam VietGAP Bắc Quang Hà Giang. Hầu hết cam sành có thân cây rất to cao, có cây cao tới 6 – 7m, để hái được cam người hái phải bắc thang leo trèo thế này. Tuy nhiên, thời gian gần đây nhờ áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, chăm sóc theo hướng VietGAP, cây được tỉa cành, tán rộng thấp có thể đứng dưới đất hái được. Ông Phạm Quang Lân – Chỉ tịch Hiệp hội cam sành Bắc Quang cho biết, ngoài màu sắc vàng sẫm, cuống nhỏ, cam sành Bắc Quang, Hà Giang còn có mùi thơm rất đặc trưng, quả rắn… Quang cảnh cuộc thi cam Bắc Quang, Hà Giang Hầu hết các thành viên Ban giám khảo cuộc thi đều đánh giá cao chất lượng cam của cuộc thi lần này. Quả đều, màu sắc đẹp, độ đường cao hơn. Các thành viên tham gia hội thi mời khách dùng thử cam. Hiện cam sành Bắc Quang có giá bán tại vườn – đồng/kg. Tại hội thi cam, sau 3 phần chấm điểm tại vườn, đo độ đường và trưng bày tại hội thi, Ban tổ chức đã trao 1 giải nhất cho ông Ngô Quang Tuấn, thôn Vĩnh Chính, xã Vĩnh Hảo, 3 giải nhì, 5 giải ba và 51 giải khuyến khích. Ngoài ra nhân dịp này các cơ quan chức năng cũng đã công bố chứng nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn VietGAP cho Tổ sản xuất cam sành an toàn xã Tiên Kiểu, với 22 hộ và Tổ sản xuất cam sành an toàn xã Vĩnh Hảo, với 16 hộ. Hiện toàn huyện Bắc Quang có khoảng 31ha cam được trồng theo mô hình VietGAP. Tại Hội thảo, các nhà khoa học, ban ngành chuyên môn đã đánh giá cao những kết quả mà người dân trồng cam, quýt ở Bắc Quang đã đạt được trong thời gian qua; đặc biệt đánh giá cao những mô hình được áp dụng theo quy trình VietGAP giúp cho năng suất, chất lượng và giá trị của quả cam được nâng lên rõ rệt từ 8 tấn/ha, lên 15 – 20 tấn/ha, giá từ – đồng/kg, lên đồng/kg. Theo danviet Trồng cam theo tiêu chuẩn VietGap, xây dựng thương hiệu và hợp tác kinh doanh là giải pháp được áp dụng. Trước thực trạng cam được mùa, mất giá do nguồn cung của các sản phẩm cùng loại trên cả nước tăng cao, vượt nhu cầu của người tiêu dùng trên thị trường, các cấp, ngành của tỉnh Hà Giang nói chung và huyện Bắc Quang nói riêng đã nỗ lực tìm đường đi cho loại nông sản này. Những năm gần đây, chính quyền và người dân đã tăng cường các chương trình quảng bá, xúc tiến giới thiệu sản phẩm cam tới nhiều vùng trọng điểm kinh tế xã hội trên cả nước, tạo nhiều mối liên kết, hợp tác cho các cá nhân, hợp tác xã nông nghiệp để đưa sản phẩm cam Hà Giang nói chung và cam Bắc Quang nói riêng đến với người tiêu dùng. Ảnh Cam sành Hà Giang Ảnh Bizmedia Theo thống kê của chính quyền địa phương, huyện Bắc Quang có gần ha diện tích đất tròng cam. Tính đến hết năm 2018, huyện Bắc Quang đã có gần cam được xác nhận sản xuất an toàn đảm bảo chất lượng VietGap. Mục tiêu đến năm 2020, Bắc Quang sẽ đưa toàn bộ diện tích trồng cam hiện có của huyện được công nhận sản xuất đảm bảo chất lượng cao và an toàn với người tiêu dùng. Ông Đào Văn Hồ, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại nông nghiệp Bộ NN&PTNT – Đơn vị phối hợp với Sở NN&PTNT Hà Giang cho biết "Hàng năm, đơn vị tổ chức rất nhiều hội chợ, hội nghị kết nối, tiêu thụ sản phẩm nông đặc sản cho các địa phương. Có thể khẳng định, cam sành Hà Giang là một trong những đặc sản được người tiêu dùng yêu chuộng nhất, có uy tín trên thị trường. Tỉnh Hà Giang cần tiếp tục có chính sách khuyến khích phát triển, nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng cường quảng bá để đông đảo người tiêu dùng được thưởng thức sản phẩm thơm, ngon này." Ảnh Vườn cam sành đạt tiêu chuẩn VietGAP tại Bắc Quang, Hà Giang Ảnh Bizmedia Ông Nguyễn Minh Tiến, Ủy viên Ban thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh cũng cho biết "Ngoài việc đầu tư phát triển sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm theo tiểu chuẩn VietGap cần quảng bá, giới thiệu, kết nối để tiêu thụ sản phẩm trong và ngoài nước". Đề án Tái cơ cấu ngành Nông nghiệp của tỉnh Hà Giang giai đoạn 2016 – 2020 xác định cam là một trong 5 loại cây, con chủ lực của giai đoạn này. Vì vậy, những năm qua, cam sành luôn được tỉnh quan tâm, có nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển; hỗ trợ đầu ra cho sản phẩm. Nhờ đó, diện tích, sản lượng, chất lượng không ngừng tăng qua từng năm. Ảnh Người dân Bắc Quang thu hoạch cam sành Ảnh Bizmedia Trong giai đoạn 2016 – 2018, trung bình mỗi năm diện tích trồng cam ở hà Giang tăng thêm 180 ha, sản lượng tăng thêm 12 nghìn tấn. Như vậy, đến thời điểm hiện nay, toàn tỉnh hiện có trên 9 nghìn ha cam, trong đó có trên ha cho sản phẩm. Trong đó, trên ha được cấp Chứng nhận sản xuất theo tiêu chuẩn VietGap, năng suất đạt 119 tạ một ha. Để bảo vệ thương hiệu cam Hà Giang, UBND tỉnh đã ban hành Quy chế quản lý và sử dụng chỉ dẫn địa lý "Hà Giang" dùng cho sản phẩm cam Sành. Bên cạnh đó, tỉnh Hà Giang tiếp tục áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật nhằm nâng cao năng suất và chất lượng của sản phẩm cam sành. Mục tiêu đến 2020 có trên 50% diện tích cam sành đạt tiêu chuẩn VietGap,. Hà Giang là một trong những tỉnh có diện tích cam sành lớn nhất của cả nước, được trồng tập trung tại ba huyện Vị Xuyên, Bắc Quang và Quang Bình. Cam sành đã được tỉnh Hà Giang xác định là cây kinh tế mũi nhọn. Nguồn Nông nghiệp sạch

kỹ thuật trồng cam sành hà giang